23 Şubat 2009 Pazartesi

ZÜGÜRTLUH

Ahıskalıların Ağzından;

ZÜGÜRTLUH

Habi nazda bir haberim yoğ iken Bahtım emedeni geldi zügürtluh.
Dedim işin nedir çekil buradan Döndi bir şamal vurdi zügürtluh.
Dedim senin insafın yohtur Dedi pehlivanım kuvvetim çohtur.
Üzerim iligin ilacın yohtur Çıhtide meydana durdi zügürtluh.
Dedi sene heç yohtur güneş İstersen çabala dünyayi dolaş.
Hersim çıhti buna tuttum bir güreş Kaldurdi yere çaldi zügürtluh.
Bir kereki çaldi çare olmadi Çoh ricalar ettim reva görmedi.
Dirgen,yaba,tırmıh kalmadi Dibe-köşeye daldi zügürtluh.
Dedim ne ararsın dibde köşede? Az kaldiki evi biden boşalda.
Siçredi ondanda çıhti koşada Oturdi de ondan güldi zügürtluh.
Dedim ondan gel aşşaği ensene Dedi ki söyleme deli efsane.
Başına çare gör davran sen sene Meger olacaği bildi zügürtluh.
Olacaği bildi kesti dilligi Ne ağırşah kaldi nede bir igi.
Gendi oldi bizim evin böyügi Bir kere dalıma bindi zügürtluh.
Bir kereki bindi enmez dalımdan Heç bir komşi benim bilmez halımdan.
Her terefi nohsan etti yolundan Kavice yahamdan tutti zügürtluh.
Tutti yahamdan oldi yüzbaşi Döndi dedi sensin yüzügün kaşi.
Beynava beninen kurma savaşi Kıtluh etti evi sildi zügütluh.
Evide sildi kalduh çaresiz Çoh eziyetler çektuh parasız .
Kazanda tavada kaldi kalaysız Parayide elimden aldi zügürtluh.
Parayi aldi olmadım gani Kurudi cesedim süzüldi kani.
Dostlar ahrebeler terk etti beni Başımıza bela oldi zügürtluh.
Başımıza bela oldi bişeden kanmaz Ne keder yalvarsam insafa gelmez.
Bir para istesem kimse inanmaz Bir kere fırsandi buldi zügürtluh.
Fırsandi buldi bele kalursa Umudum yok kimden imdat gelürse.
Eger şimdiden sora ömür kalursa Onide ortadan böldi zügürtluh.
Onide böldi kaldi birazi Elinde dönmedi hokka terazi.
Bir kere beninen sürdi garazi Bir zaman yanımda kaldi zügürtluh.
Yanımdaki kaldi geçti aralar Hele daha sağalmamiş yaralar.
Azar azar ele geçti paralar Dedim vadelerin doldi zügürtluh.
Vadeki doldi işi kurtardi Evvel ses verende hersi tutardi.
Şimdi gendi pişman oldi,utandi Dedimki sene ne oldi zügürtluh.
Dediki bene olacaği oldi kurudi cesedim yaprağım soldi.
Cesedim soğuldi vadeler doldi Suçuni boynuna aldi zügürtluh.
Suçuni boynuna aldi eksildi sesi O zaman getti hersi havasi.
Dedi sen ile eylemem besi Yüzi kuyli oldi bunda zügürtluh.
Yüzi kuyli oldi geldim postuna Yangınım varidi çıhtım üstüne.
Aldım degenegi girdim kestine Güç ile saman teptim postuna.
Güç bela ile öldi zügürtluh.

Hazırlayan: Bahadır Metan AHİSKALI

17 Şubat 2009 Salı

Mücadeleler içinde geçen bir ömür.

Biz Ahıskalılarda şöyle bir değim var: ’’Salı günü yola çıkma işin rast gelmez’’.Hep düşünürdüm neden böyle diyorlar? Günlerin hepsi Allah’ındır.Kader de ne varsa çekilecek. Çünkü bu güne kadar kimse kaderinden kurtulamamıştır.Ama Ahıska ve Ahıskalıların tarihi ile az da olsa ilgilendiğim zaman baktım ki, o acı sürgün günü,Ahıskalıların Ahıska’dan komple çıkarıldığı o gün,yani 1944 yılı 14 Kasım günü haftanın Salı günü idi.O Salı günü insanlık tarihine acı ve kara gün olarak geçmiştir.Ve o Salı günleri sonralar Ahıska ve Ahıskalılar için uğursuz bir gün olmuştur.

Bahadır amca daha 10 yaşındayken hayat sahnesine bir mücadeleci gibi atıldı.Evet tam 10 yaşındaydı o soğuk ve acı günleri vagonlarda yaşadığı zaman.Evet 10 yaşındaydı Kurban bayramını vagonlarda ’’kutladığı’’ zaman.Bayramı insanlar vatanlarında,evlerinde akrabalarla, komşularla ve dostlarla beraber kutlarlar.Ama Ahıskalılar 1944 yılında 26 Kasım’da Kurban Bayramını Vatandan uzaklarda,hem de sürgün vagonlarında mekanı bile belli olmayan bir durumda ’’kutladılar’’.Tabii eğer buna kutlamak denirse.İnsanlık tarihinde her hangi bir kavimin Kutsal Bayramının sürgün vagonlarında, yolda giderken kutlanması görülmemiş bir olay idi.İşte bu olayları tüm Ahıskalılar gibi hala çocukken ve yetim olarak yaşayanlardan biri de Bahadır amca idi.

Bahadır amca Ahıskalılar için canlı bir tarihtir.O hayatı boyunca mücadele etmiş ve çok zorluklarla karşılaşmıştır.Ama bu zorluk ve sıkıntıları o bir mutluluk gibi gördü.Çünkü

bu mücadeleci insan dünya hayatının bir imtihan meydanı olduğunu çok iyi biliyordu.Bunun için de bu dünyadan hiçbir zaman ödül beklemedi.Zaten inancı gereğince de bu fani dünyadan ödül bekleyemezdi.

75 yıllık ömründe her zaman vatan hasretiyle yandı.Ve bu yangısı ile de insanlara kendisini gerçek ve örnek bir mücadeleci olarak ispatladı.O hiçbir zaman inancından ve karar-

lığından dönmedi ve kendini kaderine teslim etti.Kaderine teslim olmağı kendine bir sevap biliyordu.Evet o kendini hakikate vermişti.Ne mutlu ona ki, kendine böyle hayat ve yaşamı

seçmekle Güneş gibi parlak ve Cennet gibi güzel bir hayatı kurmuştu.

Tam 25 yıl oldu Bahadır amcayı tanıyalı.Az değil.Asrın dört de biri.Bu yıllar içinde ondan çok şey öğrendim.O benim için bir üniversite oldu.Öyle bir üniversite ki,tüm hayata bedel olmuştu.Daha erken tanımadığım için çok üzülüyorum.Bu yüzden Rabbime dua ediyorum ki,en az 100 yıl yaşasın. 100 yıl yaşasın ki,hiç olmazsa onunla ailevi dostluğumuz

50 yılı bulsun.Ve o zaman ben kendimi daha mutlu bir insan gibi sanırım.

Saygılarımla!
Dr.Yaşar Furkan
Tarih ve Doğu Dilleri Uzmanı

Bahadır Metan Enveroğlu Kimdir?

Bahadır Metan ENVEROĞLU kimdir?


Tarih yazmak tarih yapmaktan zordur derler. Tarihi bir de bizzat yaşayan insanlardan dinlemek ve anlamaya çalışmak ise apayrı bir olaydır. Günümüzde yakın tarihin olaylarına bizzat şahit olmuş halen yaşamaya devam eden bir çok insan bulunmaktadır.Bu insanlardan birisi de Bahadır Metan Enveroğlu’dur. Bahadır Metan’ın hayatını kısa ve öz bir şekilde sizler ile paylaşmaya çalışacağım.

Bahadır Metan Enveroğlu 15.06.1934 yılında Gürcistan’ın Ahıska Bölgesininde (Aspindza Reyonunda) dünyaya gelmiştir. Annesi Hediye Hanım , babası Enver Metan Bey’dir. Annesi ,babası, kız kardeşi Bilor Hanım ve ailenin en yaşlı üyesi babaanne Mümine Hanım Gürcistan’ın Ahıska Bölgesinde 1944 Sürgününe kadar birlikte huzurlu ve mutlu bir şekilde yaşamışlardır.Ancak mutlu aile tablosu onlar için pek uzun sürmeyecektir.


Bahadır Metan'ın Arşivinden
Bahadır Metan'ın babası Enver Bey, annesi Hediye Hanım ve ortada Bahadır Metan.

1937 yılında Aspindza’da yaşayan ve Aspindza Eğitim Müdürlü’ğünde çalışan Bahadır Metan’ın babası Enver Bey’in evinin kapısı birgün hükümet görevlileri tarafından çalınır.Kapıyı açan Hediye Hanıma kocası Enver Bey’i sorarlar.Hediye Hanım da Enver Bey’in evde olduğunu,İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünde yapılacak olan toplantıya hazırlandığını ve kahvaltı yapmak üzere olduklarını söyler, görevlileri kahvaltıya buyur eder. Görevliler eve girmeyeceklerini söylerler. Görevlilerin geldiğini duyan Enver Bey onları hiç bekletmeden kapıya doğru ilerler. Daha sonra görevlilerden biri Enver Bey'in kulağına birşeyler fısıldar.Enver Bey Hanımı Hediye Hanım'a ‘ben birazdan dönerim’ diyerek görevliler ile birlikte gider.Bu ayrılıştan sonra Enver Bey bir daha evine hiç dönemeyecektir.


Bahadır Metan'ın Arşivinden
Ahmediye Camisi ve Medresesi şu andaki görünüşü


Ahıska Kalesi içinde 1749’da inşa edilen Ahmediye Camisi ve Medresesi bulunmaktadır. Bir zamanlar Ahmediye Medresesinde birçok İslam Alimi yetişmiştir. Bolşevik Rejiminde hükümet görevlileri tarafından yakalanan bu masum insanlar bu cami ve medreseye doldurulmuştur. Burada toplanan insanlar çeşitli işkencelere maruz kalmışlar,kimileri Sibirya’ya sürgüne gönderilmiş kimileri de şehit edilmişlerdir. Binlerce insan haksız yere Sovyet Rejimini kurbanı olmuştur. Bahadır Metan’ın babası da bu medresede hükümet görevlileri tarafından şehit edilmiştir. Bahadır Metan henüz daha üç yaşındadır ve tüm bu olup bitenlerden habersizdir.



Bahadır Metan'ın Arşivinden
Enver Bey'in Rus Dilinde Yazılmış Beraat Belgesi

Ne acıdır ki Babadır Metan’ın babası Enver Bey’in suçsuzluğu yıllar sonra mahkeme tarafından kanıtlanmış ve suçsuz olduğuna dair beraati verilmiştir. Ancak bu gecikmiş karar şehit edilen Enver Bey’in ve ailesinin acılarını hafifletmeye yetmemiştir.

Tüm bu yaşanan olaylardan sonra üç yaşında öksüz kalan Bahadır Metan ailesi ile birlikte kendi köyleri olan Oşora’ya geri dönmüştür. Annesi Hediye Hanım altı aylık kız kardeşine hamile iken evin tüm sorumluluğunu üstlenmiştir.

Bahadır Metan 1941 yılında Oşora Mektebinde okumaya başlamıştır . O ve ailesi bundan sonra huzurlu bir hayat sürmeyi umut ediyorlardı ki bu sefer de 1944 sürgün faciası ile karşılaşacaklardı.

1944 de savaş Rusların lehine dönmeye başlamıştı. Kızıl Ordu 1944 yılı Kasım ayının 14 ünü 15 ine bağlayan gece iki yüz civarında Ahıska Köyünü basarak herkesi evlerinden dışarı çıkarmışlardı. ‘Almanlar gelip burayı bombalayacaklar, sizleri daha güvenli yerlere götüreceğiz, savaş bittikten sonra hemen yuvalarınıza döneceksiniz’ diye köylüleri kandırdılar. Herkesi Ağalık Bahçesi diye anılan meydanda topladılar. Uzun bir süre kendilerini götürecek arabaları beklediler. Nihayetinde toplanan insanları Amerikan Studabekir arabalarıyla tren istasyonuna götürürüler.Bu masum Ahıska Türklerini istasyonda bekleyen boş hayvan vagonlarına doldururlar. Böylelikle Ahıska Türklerinin meçhule yolculuğu başlamış oldu.

Yola çıkanların çoğu yaşlı,hasta,savaştan dönen yaralılar, kadın ve çocuklardı. Ruslar her istasyonda yemek ve ekmek vereceklerini söylemişlerdi. Ancak mevsimin kış olması nedeni ile alınan ekmek ve yemekler anında donuyordu. Öyle ki ekmekler balta ile kesilip dağıtılıyordu.

Ruslar her istasyonda mola anında vagonları tek tek dolaşarak hasta ve ölü olup olmadığını soruyorlar, ölenleri alıp götürüyorlar. Aileler bu durumda hasta ve ölüleri çarşaflara sararak gelen askerlere ‘yok’ cevabını veriyorlardı. Trenin ilk durduğu istasyonda gizli bir şekilde kazma ve kürek olmadan ölenleri kendi elleri ile gömüyorlardı.

Yirmi beş otuz gün hastalık,açlık ve sefalet içerisinde devam eden bu meçhul yolculuk (sürgün) sonunda ardında büyük kayıplar bırakarak sona ermiştir. Bahadır Metan tüm bu olayları henüz on bir yaşındayken yaşamış küçük bir çocuktur. Burada ancak bir kısmını sizlere aktarabildiğimiz yaşanan olaylar Bahadır Metan’ın hayatında unutulmaz ve derin izler bırakmıştır.

Gece yarısı Kazakistan’ın Çimkent vilayeti Sayram Rayonu Çernovodski (Karasu) Demir Yolu İstasyonuna gelen trenin vagon kapıları açılmaya başlanmıştır. Askerler gelen emirle herkesi vagondan apar topar aşağıya indirmeye başladılar. Evlerinden bazı ev eşyalarını getirebilenler ve getiremeyenler grup grup toplanmışlardı. İstasyonda kendilerini almaya gelecek olan öküz ve at arabalarını beklemeye başladılar. Mevsim kıştı ve hava oldukça soğuktu. Ertesi sabah beklenen arabalar gelebilmişti. Aileler çeşitli yerlere yerleştirilmek üzere arabalara bindirilirler.

Diğer Ahıskalı Aileler gibi Bahadır Metan ve ailesi de halkı Müslüman olan bir yere yerleştirilmişti. Yaşlılar ezan okuyup namaz kılarak bundan sonra aradıkları huzuru bulmak amacıyla Allah’a dua ettiler. Yerli halk yeni gelen misafirlerine sevgi ve ilgi ile yaklaştı. Bahadır Metan ve Ailesi buraya alışmakta zorluk çekmedi. Böylelikle Bahadır Metan’ın hayatında yeni bir sayfa açılmış oldu.

Burada Hükümet tarafından görevlendirilen Komisyon Bahadır Metan ve ailesini nüfusa kayıt ettiler. Çalışacak durumda olanlar Kolhoz (Kolektif Hocalık ) da çalışacaktır, okul yaşındakiler ise mektebe gidecektir.

Ardından yine Hükümet tarafından görevlendirilen Komisyon kendilerine yiyecek yardımında bulunur ve ekin ekmek için arazi verirler.

Acı günlerinin hatırası elbette hafızalardan kolay kolay silinmeyecektir. Ancak yine de Ahıskalılar vatanları olmadan hayatlarını gurbette şükran duyguları içerisinde devam ettirmeyi öğreneceklerdir.

Bahadır Metan 1944-1954 yılları arasında Kazakistan’da orta okulunu tamamlamıştır. Daha sonra tahsiline devam etmek için ailesi birlikte Özbekistan’a göç etmiştir. Tabi bu göç hiç de kolay olmamıştır. 1956’ya kadar onlara bir kazadan ikinci bir kazaya gitmek yasaktı. Özbekistan’a bu yüzden gizli ve kaçak olarak gitmişlerdir.


Bahadır Metan'ın Arşivinden
Ortaokul sonunda Bahadır Metan'ın çekilen bir fotografı


Bahadır Metan 1958 yılında Taşkent Endüstriyel Teknik Lisesinin inşaat fakültesini tamamlayıp Yeniyol, Çinaz, Akkorgan Rayonlarında 1984 yılına kadar inşaat yönetmeni olarak görev yapmıştır.

Bahadır Metan inşaat fakültesinin yanında iki üniversite daha bitirmiştir.

1963-1968 yılları arasında Taşkent Devlet Üniversitesi Tarih Fakültesini bitirerek,
gece okulundan (Lala Mektebi) Tarih Coğrafya ve Hukuk alanında öğretmenlik yapmıştır.

Tarih Fakültesinde okurken eş zamanlı olarak 1960- 1966 yılları arasında Taşkent Uluslararası İlişkiler Halk Üniversitesi Gece bölümünde Uluslararası İlişkiler eğitimi almıştır.

Daha sonra Sovyetler Birliği çapında Bilim Cemiyeti Taşkent Şubesinde faaliyette bulunmuştur.

Tüm bu parlak eğitim ve iş kariyerinden sonra Bahadır Metan yaşadığı hayat tecrübelerini ve vatan hasreti ile dolu duygularını geniş halk kitlelerine aktarmak amacıyla devlet yönetiminde görev almıştır. 1970 - 1980 yılları arasında Özbekistan'ın Akkorgan Rayonunda Milletvekilliği ve aynı zamanda Belediye Başkan yardımcılığı yapmıştır.


Bahadır Metan'ın Arşivinden
Bahadır Metan Milletvekili iken çekilen fotografı, Özbekistan


Bahadır Metan’ın hiç bitmeyen vatan özlemi onun içini kemirip durmaktaydı. En sonunda Gürcistan’ın Ahıska’ya 70 km uzağında bulunan Haşur Rayonuna ailecek göç etmiştir. Burada 13 sene Rusya’nın Roztov Şehri Haşur Şubesi Podşibnik Bilya fabrikasında baş mühendis olarak çalışmaya devam etmiştir.Böylelikle doğduğu, çocukluğunun geçtiği ve akrabalarının yaşadığı toprakları bir kez daha görme şansına sahip olmuştur.


Bahadır Metan'ın Arşivinden
Bahadır Metan'ın doğum yeri olan Aspindza Rayonunu ziyareti


1992 yılında Türkiye ile Gümrük sınır kapıları artık açılmıştır. Bahadır Metan birkaç defa Türkiye’ye turist olarak gidip gelmiştir. Türkiye’de akrabalarını arayıp onların çoğu ile buluşup kaynaşmıştır. Nihayetinde 1997 yılında Türkiye’ye ailesi ile birlikte kalıcı olarak gelmiştir.

Şu an ailesi ile birlikte Bursa’da yaşamaktadır. Emekli ve iki çocuk babasıdır. Çocukları Taşkent Devlet Üniversitesi mezunudurlar. İkisi de şu an Bursa’da müzik öğretmeni olarak çalışmaktadır. Bahadır Metan’ın eşi Medeiyet Hanım ise 40 sene Özbekistan’da Özbek Dili ve Edebiyatı Öğretmeni olarak orta okulda ders vermiştir. Şu an eşi de emeklidir.


Bahadır Metan'ın Arşivinden
Bahadır Metan'ın Türkiye'deki akrabaları ile buluşmasında çekilen bir fotograf

Bahadır Metan bu duygular ile hayata, vatanına ve akrabalarına gönülden bağlı bir insan. Bu uğurda çeşitli derneklere üye olmuş, onlara öncülük etmiş, çeşitli gazete ve dergilerde yazılar yazmıştır. Hayatını kendinden sonra gelecek olanlara ışık olmaya adamıştır, ilerleyen yaşı bu kutsal görevi yerine getirmesine mani olamamıştır halen mücadelesine devam etmektedir.


Bahadır Metan'ın çalışma masasında çekilen bir fotografı

Bahadır Metan yetmiş beş yıllık yaşadığı hüzünlü,sevinçli ve mutlu günlerini inançla, gururla ve şükran ile anıyor.

Bahadır Metan’ın hayatını ve hatıralarını burada anlatmaya ne kelimelerimiz yeter ne de zamanımız. Yetmiş beş yıllık dolu dolu geçen bir hayat dile kolay geliyor.

Bir milletin vatanı için verdiği bu mücadeleyi okudukça ve gördükçe vatanımızın kıymetini daha iyi anlıyoruz. Atalarımız da vatanımız için benzeri mücadeleler vermişlerdir. Bugün bir vatana sahip isek bunun Atalarımızın yapmış olduğu fedakarlıklar neticesinde olduğunu unutmamalıyız . En az atalarımız kadar vatanımıza sahip çıkmalıyız. Yaşanan olaylardan ve tarihten ibret almalıyız.

Özhan GÜRSOY,31.01.2009 BURSA